Bir çok sektörün dile getirdiği gibi maaliyetler fiyat artışını getiriyor !
Bunu ekonomistler kadar sıradan insan anlamaktan gecikmiyor. En açık örnek ise çiftçinin üretimde bulunduğu ve toprağa dayalı olan veriminin nasıl emek ve seramye girdileriyle arttığını gösteren tablodur. Meyve ve sebzenin fiyatını etkileyen gübre, işçilik,yakıt ve eneji gibi ek giderler ürünün fiyatını artırıken buna aracılık ve mali ödemeler yüklenince daha da artmaktadır.
Burdan dayrimenkule geçmek iyi olur. Çok net bölgesel realite üzerinden bir önekle başlamak konunun anlaşılması açısından iyi olur. Emlak sektörü çalışanları olarak bizler alıcıları öncelikli olarak görerek, onlar için doğru fiyatı yakalamayı düşündüğümüzden piyasayı bu amaçla sürekli kontrol eder ve yoklarız.
Örneğin, çok değil 4. ve 5. aylarda 2+1 odalı bir daire fiyatı 250-300 bin tl bandında seyrediyordu. Bu fiyat 6.-7. aylarda 300-350 bin bandına, 8.-9. aylarda 350-400 bin bandına ve nihayetinde 10. aydan sonra 400-450 bin bandına yürüdüğünü görmüş olduk. Bunu aktarırken fiyat artımının keyfi olmadığını bizzat üretimde bulunan inşaatçılardan dinler olduk.
O halde fiyat artışı neden?
Fiyat artışı tıpkı çiftçinin dillendirdiği gibi: maliyetler !
Maliyet uzmanı değiliz ancak maliyetlerderken bir inşaatın yapımında kullanılan tüm kalemler olduğunu biliyoruz. Örneğin; bir işçi her zaman yediğinden daha fazla yemek yemez ancak yediği yemek ekmek arası döner olursa ve bu bahsettğimiz dönemde ilk başta 3 lira ara ara yükselerek en son 17 lira olursa o zaman bu işçi sane baışında talep ettği günlüğü 100 tl ücret yerine günlüğü 300 tl olmasını telep etmesi hakkı vardır. Diğer yandan inşaata kullanılan kalıp sayısı değişmediği halde kalıp ve kalıpçı ifyatı nası artar sorusununda yanıtı aynı şekilde taşımacılık, fire ve zaman farkının getirdiği ek maliyetlerle açıklanması mümkündür.O halde inşaat maliyet girdiler bşından sonuna kadar yükseşmesinde ötürü inşaat , konut ve gayri menkul fiyatlarının yükselmesine yol açıyor.
Bu durumun bir sebebi vardır elbet. Özünde bir iktisat dersi konusu olmasına rağmen bizim gibi hayrimenkul ve emlak sentörüyle meşgul olanların izleyebildiği bir iç talepteki artış ve dış talebin öne çıkmasından kaynaklıdır. Yani J.Stuart Mil teorileriyle dolu anlaşılır bir konu.Bir ülke kendi ülkesinde ucuzken bunu çok üretmesinden kaynaklı olarak başka ülkeye ihraç etmesi vesilesiyle içerde kıtlık yaşar ve bu da fiyatarın yükselmesine neden olur. Bunun getirdiği sonıuçla talep karşılanmaz ve bu fiyatların daha da rmasına yol açar. Eğer dışa arz durdurulusa iç talepte yaşanan bol ile büyük dengesizler ve dalgalanmalar ortay çıkabilir.Bunun sonunda da aşırı arzın getirdiği fiyat yükselmesiyle depolanmış piyasa bir anda evrilmeyi yaşayabilir. Devamından enflasyon gemisi ilerlemeye başlar.Bu yorumlar yüz yıl önce Mil'in ortaya koydularından yol çıkılarak aktarılmıştır.
Konun özeti Hükümet ve devlet ekonomi politik yaklaşımlar fiyat artışları üzerinde etkin bir rol oynarlar.
Buna karşılık iç piyasayı hareketlendirmek talebi diri tutmak gibi amçlarla faiz müdahleleri daralan fon, tasarruf ve ödeme gücünü canlandırmayı hedeflemek isteyebilir.Ancak konunun faiz indirme tarafı enflasyon tarfını gidermediğinden çetin ve zor kararlara sebep olur.Bu kararların başından yeni bir ev alabilir miyim sorusudur. Ala bilirim ancak büyük borç altına girmek gerekir.Zira Yeni bir ev önceki yıllara göre neredeyse üç katı.Bu da alıcı için üç katı bir kredi talebi ve üç katı bir faai ödeme eylemi demektir.
Eğer yeni bir ev alamasam ne yapmalıyım.Var olan borcumu yeniden daha uygun faizle yeniden yapılandırmalıyım.
Essen alıcı için çok daha fzla şıklar sıralanabilir.ANcak en sonunda alım potansiyeli daralmış olduğundan faizlerin indirilmesinin çok az faydasını görecektir.
Biz emlak sektöründeki çalışanlar alıcıların daha fazla olanaklara kavuşmasını dileseler de bunun şimdilik en uygunu karşılamak ile ilgili bir çalışam havası olduğunu görmemize yeterli olur.
Her keze daha fazla ayrıntı ve daha ince hesaplarla maaliyetleri indirme ve etkisini azaltma arayışında olacacaktır.
27 Ekim 2021 Çarşamba